Persoonsgerichte Omgevingszorg implementeren: een taai proces!

Onderwijskundig adviseur Lida Waterlander over haar ervaring: “Brein Omgeving Methodiek is een fantastisch hulpmiddel!”

Er is een échte beweging op gang gekomen

Gedurende een aantal jaren werkte ik nauw samen met Dr. Anneke van der Plaats. Zo heb ik van dichtbij ervaren hoe zij mensen uit de zorg, tijdens haar jarenlange werk met hen, enthousiast maakte over persoonsgerichte Omgevingszorg voor mensen met dementie. Overal in het land sprak ze op congressen, gaf ze lezingen en cursussen. Zij legde uit op welke manier zorgprofessionals en mantelzorgers hun activiteiten het beste kunnen aanpassen aan de werking van beschadigde hersenen. Met dat doel ontwikkelde ze de Brein Omgeving Methodiek. Er is vervolgens een échte beweging op gang gekomen. Mensen in zorginstellingen willen dolgraag de zorg voor mensen met dementie met haar methodiek veranderen én op die manier persoonsgerichter werken.

De praktijk is weerbarstig. Veranderen gaat niet vanzelf.

In de praktijk blijkt echter dat de gewenste veranderingen op de werkvloer niet automatisch uit enthousiasme volgen. Dat gebeurt óók niet, wanneer alléén staf, directie en leidinggevenden worden geschoold en zij vervolgens de kennis proberen door te geven aan de medewerkers. Dat komt niet door onwil. Organisatieverandering is een taai proces.

Prof. J. Hamer, specialist verpleeghuiszorg in Maastricht, heeft dit geringe effect van – op zichzelf goede cursussen en opleidingen – onderzocht en hij komt tot het gegeven dat het noodzakelijk is om iederéén die direct en indirect invloed heeft op de uitvoering van de zorg bij veranderingen te betrekken.

Kennis van Brein Omgeving Methodiek op élk niveau noodzakelijk

De implementatie raakt dus niet alleen de werkvloer. Voor management, behandelaren en facilitaire dienst is inzicht in persoonsgerichte (belevingsgerichte) Omgevingszorg cruciaal voor het op de juiste wijze aansturen en ondersteunen van veranderingen.
Kennis van de methodiek, in de praktijk mééleven en -werken door het management en álle andere disciplines is essentieel voor een optimaal effect. Ook familie en vrijwilligers moeten hierin meegenomen worden. Zij kunnen daardoor ook beter meebewegen met de activiteiten en het dag- nachtritme van de doelgroep en meer gericht bijdragen, ieder naar gelang zijn/haar talent en belangstelling.

Inzicht in gedachten- en belevingswereld een must

Voordat we kunnen spreken van goede persoonsgerichte Omgevingszorg zorg is het noodzakelijk dat er een juist inzicht ontstaat in de gedachten- en belevingswereld van mensen met dementie. Ontwikkelingen in de hersenkunde van de afgelopen jaren bieden ons hier veel handvatten voor. Neurologisch gezien is onbegrepen (probleem) gedrag vaak een ‘verzoek’ om gunstige prikkels. Op een indringende en ongewone manier geeft iemand aan dat de omgeving op een bepaald moment als ongunstig wordt ervaren. Het emotionele brein krijgt daardoor de overhand en gaat impulsief op zoek naar de juiste prikkels.

Gunstige en ongunstige prikkels

Wanneer medewerkers begrijpen hoe het (beschadigde) brein van iemand met dementie op een ongunstige omgeving reageert kunnen zij ‘gunstige prikkels’ aanbieden die ervoor zorgen dat hij/zij de omgeving beter begrijpt, waardoor de stress vermindert en er ook minder onbegrepen (probleem)gedrag ontstaat. Hierdoor leren zij om onderscheid te maken tussen situatie die voortkomen uit een ongunstige Omgeving en met Omgevingszorg opgelost kunnen worden en situaties die een therapeutische aanpak nodig hebben.

Praktijkgericht én integraal bij- en nascholen

Dit gegeven heeft het Omgevingszorg Collectief toegepast bij het ontwikkelen van praktijkgerichte integrale bij- en nascholingstrajecten, waarin deelnemers met praktijkopdrachten op de werkvloer oefenen en wij ook in nauw contact met de werkvloer zijn en blijven. Inmiddels zijn er veel (thuis)zorgorganisaties die de positieve impact van de trainingen ervaren en jaarlijks een combinatie van diverse opleidingstrajecten inzetten. Waarbij het opleiden van Brein Omgeving Coaches populair is omdat zij teams kunnen begeleiden in veranderingstrajecten.

Ervaar dat je werkelijk iets kan betekenen

Vaak vragen opdrachtgevers aan mij waardoor onze deelnemers zo enthousiast en gemotiveerd zijn na een opleiding of cursus. Mijn antwoord is dan altijd dat ze écht ervaren hebben dat ze op deze manier (met Omgevingszorg volgens de Brein Omgeving Methodiek) werkelijk iets kunnen betekenen voor hun bewoners/cliënten. Daardoor zijn ze extra gemotiveerd om de omgeving voor mensen met dementie zo gunstig mogelijk te maken. Ze willen er écht voor gaan.

Lida Waterlander – Omgevingszorg Collectief

Onderwijskundig organisatie-adviseur, Kwaliteitszorg Functionaris, Projectleider, Supervisor, Docent